بخش دوم فواید ورزش بر سلامت انسان

بيماران با دردهاي قلبي (سكته):

انجام ورزشهاي سبك طبق آمارهاي جهاني نه تنها قادر است انواع دردهاي قلبي پايدار و غيرپايدار را تسكين و كاهش دهد بلكه قادر است سبب حل شدن لخته هاي داخل خون شرياني قلب شده و از بروز سكته هاي بعدي ممانعت كند. همچنين ورزشهاي سبك مانع از رسوب پلاكهاي چربي در داخل عروق كرونر قلب و يا عروق ساير نقاط بدن شده و در پيشگيري بيماريهاي قلبي عروقي افرادي كه يكباره به انفركتوس مبتلا شده اند دخيل مي باشد. امروزه ثابت شده است كه ورزشهاي مناسب در نزد افرادي كه مـبـتـلا بـه ديـابـت هـسـتـنـد و حـتـي انـسـولـيـن نـيـز تـزريق مي نمايند بسيار مفيد بوده و مقاومت بدن را در برابر عوارض حاصله از اين بيماري بيشتر مي نمايد.

 تأثیرات ورزش در روند بهبودی بیماران قلبی:

علل به‌وجود آورنده بیماری‌های قلبی بسیار متنوع هستند؛ از گرفتگی عروق کرونر تا نقص دریچه‌ای و مشکلات مادرزادی بیماری‌های قلبی که موجب کاهش کارآیی قلب در پمپاژ و خون‌رسانی اعضای بدن می‌شود. با وجود بیماری‌های قلبی اغلب بافت‌های بدن به اکسیژن و مواد تغذیه‌ای بی‌کفایتی قلب خود را نشان می‌دهد و علائم عدم توانایی عملکرد در قلب پدیدار می‌شود. با ظهور این علائم شخص دچار ناتوانی در انجام امور روزمره می‌شود.

برنامه‌های ورزشی انتخاب شده با شدت مناسب با تاثیر بر سیستم‌های مختلف بدن موجب افزایش کارآیی شخص می‌شود. مثلاً موجب افزایش حجم بطن چپ و افزایش قدرت بطن چپ در پمپاژ خون می‌شود. تمرینات هوازی با تاکید بر توسعه شبکه عروق محیطی و بافت‌ها موجب افزایش برداشت اکسیژن از خون می‌شود.

 انجام برنامه‌های توانبخشی قلبی موجب بهبود ظرفیت ورزشی در بیماران می‌شود. طی بررسی‌های مختلف دیده شده است که حداکثر توانایی و ظرفیت ورزشی در بیماران قلبی از 15درصد به 25درصد افزایش یافته است و این افزایش به معنای کسب استقلال بیمار در زندگی فردی است.

 ورزش با تاثیر بر خود قلب موجب انتشار بهتر اکسیژن بین سلول‌های قلبی می‌شود و به این ترتیب احتمال بروز سکته‌های مجدد و یا بی‌نظمی‌ در ریتم قلب به‌شدت کاهش می‌یابد. به‌طور کلی نیز ورزش موجب بهبود شرایط جسمی‌ افراد می‌شود، ولی مهارت اصلی در طراحی یک برنامه درمانی، تعیین دقیق مشخصات برنامه ورزشی است که موجب پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها و یا بهبود شرایط جسمی‌، روحی و اجتماعی بیمار می‌شود.

برای رسیدن به این هدف باید ارزیابی کاملی از شرایط بیمار به‌عمل آید و با تعیین میزان خطر در طی ورزش، وجود مشکلاتی نظیر چاقی، دیابت، فشارخون بالا، کهولت سن و... بررسی شود و با توجه به این موارد یک برنامه مناسب ورزشی تجویز شود. با توجه به احتمال آسیب به بافت قلب در طی یک برنامه ورزشی کنترل نشده، جداً توصیه می‌شود که قبل از شروع ورزش حتماً با یک متخصص تجویز ورزش و یا متخصص قلب آشنا با برنامه توانبخشی و ورزشی مشورت کنید.

شرکت در برنامه توانبخشی قلبی موجب پیشگیری از مرگ ناگهانی و کاهش سکته‌های مکرر و کاهش نیاز به بستری شدن، کاهش علایم بیماری‌های قلبی نظیر آنژین و تنگی نفس حین انجام فعالیت، کاهش و توقف روند آترواسکروزیس (تصلب شرائین) و در نهایت افزایش کارآیی بیمار در زندگی روزمره می‌شود. به این ترتیب بیمار زندگی با کیفیت بالاتری را تجربه خواهد کرد.

 کاربرد ورزش در کنترل فشار خون بالا:

فشار خون بیماری بسیار شایعی است که عده زیادی را در سنین میانسالی و کهنسالی مبتلا می‌کند. از نظر بالینی فشار خون بالاتر از140 روی 90 میلی‌متر جیوه، بیماری شناخته می‌شود. علل ایجاد کننده فشار خون بسیار متنوع و متفاوت است. اما مهم‌ترین و شایع‌ترین دلیل آن آترواسکلروز یا سخت شدن دیواره عروق است. در این حالت چربی‌های با چگالی کم (LDL ) با رسوب در دیواره عروق موجب تنگی و کاهش انعطاف دیواره عروق می‌شود. فشار خون بیماری بسیار خطرناکی محسوب می‌شود. در بیماران پاره شدن عروق ریز مغز و بروز سکته‌های خون‌ریزی دهنده (هموروژیک) بسیار شایع است.

این بیماری می‌تواند موجب تغییرات دردسرسازی در دیواره عروق بشود. علاوه بر مشکلات کلیوی، هر سال فشار خون موجب 700000 - در آمریکا- مورد سکته مغزی می‌شود که از این میان 280000 مورد منجر به مرگ می‌شود. همچنین مهمترین عامل در بیش از یک میلیون سکته قلبی و 500000 سکته قلبی منجر به مرگ است. از این‌رو به این بیماری قاتل خاموش گفته می‌شود.

اگرچه در دهه‌های اخیر پیشرفت‌هایی در کشف، درمان و کنترل فشار خون صورت گرفته است اما هنوز این نتایج پایین‌تر از اهداف سلامت عمومی‌ در سال 2010 است. هدف از پیشگیری ابتلا به فشار خون کاهش احتمال بیماری و مرگ است. افرادی که فشار خون آنها بین 120 تا 140 روی 80 تا90 است در معرض ابتلا به فشار خون هستند و باید جهت کاهش ابتلا به این بیماری و مشکلات همراه در شیوه زندگی خود تغییراتی بدهند. ثابت شده است که فشار خون و چاقی رابطه نزدیکی دارند. به همین دلیل مهمترین توصیه به افراد در معرض خطر، شرکت در برنامه‌های ورزشی و فعالیت‌های مرتب فیزیکی و کنترل وزن است. طی تحقیقات متعددی در افراد مبتلا به فشار خون تاثیرات بسیار مطلوب ورزش اثبات شده است.

مسئله تجویز ورزش در افرادی که بیماری قلبی ندارند اما به بیماری‌های دیگر مبتلا هستند نیز حائز اهمیت جدی است. انجام ورزش نادرست مخصوصاً در افرادی که مشکلاتی نظیر چاقی، آرتروز، پوکی استخوان و ... دارند باعث بروز خستگی شدید و آسیب‌دیدگی احتمالی و بروز مشکلات جدی می‌شود و شخص از ادامه برنامه ورزشی بازمی‌ماند. در تجویز یک برنامه ورزشی مناسب، اولین برخورد درمانگر با بیمار تعیین سطح خطر احتمالی برای بیمار است. تعیین نوع وسیله، شدت انجام، طول هر دوره ورزشی، تعداد دفعات تکرار در هفته و نحوه پیشرفت ورزشکار از مهم‌ترین خصوصیات مورد تجویز است.

از آنجا که اغلب استرس، چاقی، فشار خون، دیابت و بیماری نارسایی مزمن قلبی با یکدیگر همراه و به هم وابسته‌اند، لزوم تجویز ورزش و دقت در انتخاب یک برنامه ورزشی بیش از پیش آشکار می‌شود.

ورزش متناسب موجب پیشگیری از ابتلا به بیماری، کنترل و درمان علایم بیماری، تثبیت درمان و کاهش خطر عود مجدد بیماری می‌شود. به‌علاوه ورزش نسبت به سایر مداخلات درمانی عوارض جانبی بسیار کمتری دارد. یک برنامه ورزشی حساب شده که برای بیمار با دقت تجویز شود، موجب برگرداندن بیمار بر سیر فعال زندگی در کمترین زمان، حداقل هزینه و حداقل خطر است و از این طریق بسیاری از هزینه‌های تحمیل شده به جامعه کاهش می‌یابد.

تاثير ورزش در سرطان:

ورزش سبب تقويت سيستم ايمني در بيماران سرطاني مي گردد. بنابرگزارش پژوهشگران كره اي، انجام حركات ورزشي ساده مي تواند سيستم ايمني بيماراني را كه به دليل سرطان معده تحت عمل جراحي قرار گرفته اند تقويت كند. مطالعه بر روي 25 بيمار كه تحت عمل جراحي خارج نمودن تومورهاي معده قرار گرفته بودند، نشان داد عملكرد ايمني بدن افراد كه 2 روز پس از عمل، انجام حركات ورزشي را آغاز نموده بودند قويتر از اشخاصي بود كه ورزش نكرده بودند. 2 هفته پس از جراحي تعداد سلول هاي ضد سرطان در افرادي كه ورزش كرده بودند به نحو چشمگيري بيشتر از سايرين بود. سلول هاي ضد سرطان يا قاتل به سلول هاي سرطاني حمله كرده و به رفع عفونت كمك مي كنند. دكتر يانگ مونا وهمكارانش از دانشگاه اينجو در شمي كويانگر، يك گروه 17 نفره از بيماران را مورد بررسي قرار دادند. اين بيماران 2 روز بعد از جراحي در حالي كه روي تخت دراز كشيده بودند انجام حركات ساده ورزشي را آغاز كردند.همچنين از زماني كه قادر به راه رفتن بودند انجام حركات ورزشي بر روي دوچرخه ثابت را به تعداد 5 بار در هفته شروع كردند.

محققان به منظور بررسي تغييرات حاصله در تعداد سلول هاي قاتل چندين نمونه خون از بيماران گرفتند. نتايج تحقيقات حاكي از آن بودكه هفته اول پس از جراحي تعداد سلول هاي قاتل در هر گروه كاهش يافت. اما در هفته دوم سلول هاي قاتل در بيماراني كه ورزش مي كردند به وضعيت موفقيت آميز اول بازگشت. اما درافرادي كه ورزش نمي كردند روند نزولي سلول ها همچنان ادامه داشت. البته به مرور زمان تعداد سلول هاي قاتل در تمامي اين بيماران افزايش پيدا كرد. به گفته دكتر مونا به دليل اين عملكرد ضعيف سيستم ايمني موجب تقويت سلول هاي سرطاني مي گردد انجام حركات ورزشي براي تقويت سيستم ايمني حائز اهميت است. طبق تحقيقات انجام شده، بيماراني كـه داراي مـيـزان بـالاي سـلـول هاي قاتل بودند مدت زمان بسيار طولاني تري نسبت به سايرين بدون گسترش مجدد سرطان قادر به زندگي مي باشند. البته عواملي چون تغذيه و سرطان درماني در اين ميان نقش دارند، اما مي توان گفت: ورزش يكي از موثرترين شيوه هاي تقويت سيستم ايمني بيماران سرطاني است.